Nació la palabra en la sangre, creció en el cuerpo oscuro, palpitando, y voló con los labios y la boca.
(The word was born in the blood, grew in the dark body, beating, and flew through the lips and the mouth.) Pablo Neruda, La palabra
INFO KATA: Belum lama ini, secara kebetulan, saya jumpai kata "termul" di internet. Saya duga, ini sebuah akronim baru. Eh, ternyata dugaan saya benar. Menurut kabaraktual.id, "termul" adalah akronim yang terbentuk dari dua kata: "ternak" dan "Mulyono". Siapakah Mulyono? Silakan cari sendiri untuk tahu dan mengerti etimologinya. 😉
Ternyata, kata "termul" yang kini sering digunakan itu adalah kata benda (nomina) dan kata sifat (adjektiva). Contoh kalimat:
1. Bung, sejak kapan orang itu menjadi termul? 2. Dia kok termul sekali ya. Kenapa begitu?
Irenius Berek, siswa kelas IX SMP Negeri Biboki Anleu, adalah Juara 2 Lomba Deklamasi Puisi Berbahasa Dawan Tingkat SLTP se-Kabupaten TTU. Lomba tersebut (bagian dari "Lomba Cerita Rakyat dan Puisi") diselenggarakan di Hotel Grand Royal, Kefamenanu, TTU, pada tanggal 14 Agustus 2025 dan ikuti oleh peserta dari sejumlah SMP di wilayah Kabupaten Timor Tengah Utara (TTU), Provinsi Nusa Tenggara Timur (NTT). Puisi wajib yang dideklamasikan adalah "NEKAF MESÊ, ANSAOF MESÊ" (Kedai Kebon, Yogyakarta, Funboës 2004). Puisi-puisi pilihannya adalah "NUSANTARA, PAH MAFNEKAN" (Kupang, Timor Barat, Februari 2004 ), "FLOBAMORA" (Yogyakarta, September 2003), dan "MPANAT PAKU HE NPIN NABALA" (Yogyakarta, April 2008).
Video ini dibuat oleh Sdr. Servasius Eko (guru SMP Negeri Biboki Anleu yang menjadi pembimbing siswa peserta lomba) saat Nyong Irenius sedang berlatih di dalam kelas untuk mengikuti lomba tersebut. Video seluruh lomba deklamasi puisi tersebut tersedia di www.youtube.com dan berita tentang kemenangan Irenius dalam lomba itu dapat dibaca di www.hitsidn.com.
Puisi wajib dan puisi pilihan yang dideklamasikan Irenius Berek dalam lomba tersebut adalah puisi-puisi berikut ini:
NEKAF MESÊ, ANSAOF MESÊ Atuis: Yohanes Manhitu (Neu atoin-Timor ok-okê) Hit monit mesê ma né tolof mesê. Hit a-tnaotém ma né tnonoktém. Thail lekleko ma né ttèl lekleko. Tâko nifu ametak ma né tasi ametak. Nane es Tais-Atoni ma né Tais-Bifé, es napunan kit ma né natefan kit. Hit tah tâko pah mesê ma né naijan mesê. Nane es Pah Metô ma né Naija-Metô. In es a-nhao nânaeb ma né nfait nânaeb. Hit tiun tâko nifu mesê ma né ‘bonî mesê. Nane es nifu ‘honis ma né ‘bonî ‘honis. Hit a-tmuî bilut mesê ma né bonet mesê. Hit a-tpal sít alumat ma né kolit alumat. Hit tait ne(l) amasat ma né toni amasat he talekô nekaf ma né taloitan nekaf nbi leku susar ma né tabu susar. Hit a-täptai betî aklimâ ma né tais aklimâ he talilê hit mepu ma né tatón hit banit fun ike nkeo leko ma né suti nkeo leko. Hit tapén manas mesê ma né funan mesê nbi neno meûsinê ma né fai meûsinê. Hit tafnekan teu amaf mesê ma né ainaf mesê. Nane es Amaf Uisneno ma né Ainaf Uisneno. In es Amoët amaneot ma né Apakaet amaneot; Ahaot abè’it ma né Afatis abè’it; Atitus amnaut ma né Anonot amnaut; Alulut amaneot ma né Alekat amaneot; Amanekat abalbalat ma né Amnaut abalbalat; Alík’aof amliat ma né Apeän smanaf amliat. Neno nnaomát ma né nfainmát. Fai ntanhainfín ma né nlakanfín. Aim he tnekmés ma né tänsaomés he tatutan lasi Uisneno ma né toni Uisneno; he tafinib uab pah-pinan ma né molok pah-pinan tèk kanan tuis amasat ma né atu amasat nâko eke-eke ma né batan-batan neu nenô amunit ma né fai amunit neu talus amnemat ma né lutas amnemat neu tabu msòpun ma né leku msòpun talantea neno in tuän ma né fai in tuän on fefbelâ kninô ma né hanbelâ kninô.
Kedai Kebon, Yogyakarta, Funboës 2004 -----------------------------------------
MPANAT PAKU HE NPIN NABALA
Atuis: Yohanes Manhitu
Anin pah-pinan i lof ka nabè’ fa makain ma nautus nabè’ natból nokaskeken. Es onnane, mpanat ho paku he npin he ntanâ lalan neu bael-mafnekan.
Haef-haef ho paku onlê he nmaet fun min’e he okê aî ainne namép. Me lablaba he muheun mufanî ma mukín mane nâko ainne fún.
Lalne fê namnaun ma ainne nabala ma in naim piuta he nâmaet paku lê nasoin ko nâko mèsökan ‘naek nbi lalan neu ho bael-mafnekan.
Mpanat ho paku he npin nabala masi anin humâ-humâ he nâmate nèk fút amepat ma slutuf manenû, fun ala ho es paku in apanat alekot.
Elsaday D. Taranika, siswi kelas IX SMP 1 Kefamenanu, adalah Juara 1 Lomba Deklamasi Puisi Berbahasa Dawan Tingkat SLTP se-Kabupaten TTU. Lomba tersebut (bagian dari "Lomba Cerita Rakyat dan Puisi") diselenggarakan di Hotel Grand Royal, Kefamenanu, TTU, pada tanggal 14 Agustus 2025 dan ikuti oleh peserta dari sejumlah SMP di wilayah Kabupaten Timor Tengah Utara (TTU), Provinsi Nusa Tenggara Timur (NTT). Puisi wajib yang dideklamasikan adalah "NEKAF MESÊ, ANSAOF MESÊ" (Kedai Kebon, Yogyakarta, Funboës 2004). Puisi-puisi pilihannya adalah "NUSANTARA, PAH MAFNEKAN" (Kupang, Timor Barat, Februari 2004 ), "FLOBAMORA" (Yogyakarta, September 2003), dan "MPANAT PAKU HE NPIN NABALA" (Yogyakarta, April 2008).
Video ini dibuat oleh Sdri. Desy Rusae (guru SMPN 1 Kefamenanu dan pembimbing siswi peserta lomba) saat Nona Tara (sapaan Elsaday D. Taranika) tampil dalam Acara 17 Agustus 2025 di halaman Kantor Bupati Timor Tengah Utara. Yang menarik tentang Nona Tara ini dan patut diapresiasi adalah kedua orang tuanya (guru di TTU) berasal dari Yogyakarta. Jadi, dia bukan penutur jati bahasa Dawan. Terima kasih banyak ya, Nona Tara. Video seluruh lomba deklamasi puisi tersebut tersedia di YouTube.
Puisi wajib dan puisi pilihan yang dideklamasikan Nona Tara dalam lomba dan penampilan dalam acara 17 Agustus 2025 di Kantor Bupati Timor Tengah Utara adalah puisi-puisi ini.
Puisi wajib:
NEKAF MESÊ, ANSAOF MESÊ Atuis: Yohanes Manhitu Neu atoin-Timor ok-okê Hit monit mesê ma né tolof mesê. Hit a-tnaotém ma né tnonoktém. Thail lekleko ma né ttèl lekleko. Tâko nifu ametak ma né tasi ametak. Nane es Tais-Atoni ma né Tais-Bifé, es napunan kit ma né natefan kit. Hit tah tâko pah mesê ma né naijan mesê. Nane es Pah Metô ma né Naija-Metô. In es a-nhao nânaeb ma né nfait nânaeb. Hit tiun tâko nifu mesê ma né ‘bonî mesê. Nane es nifu ‘honis ma né ‘bonî ‘honis. Hit a-tmuî bilut mesê ma né bonet mesê. Hit a-tpal sít alumat ma né kolit alumat. Hit tait ne(l) amasat ma né toni amasat he talekô nekaf ma né taloitan nekaf nbi leku susar ma né tabu susar. Hit a-täptai betî aklimâ ma né tais aklimâ he talilê hit mepu ma né tatón hit banit fun ike nkeo leko ma né suti nkeo leko. Hit tapén manas mesê ma né funan mesê nbi neno meûsinê ma né fai meûsinê. Hit tafnekan teu amaf mesê ma né ainaf mesê. Nane es Amaf Uisneno ma né Ainaf Uisneno. In es Amoët amaneot ma né Apakaet amaneot; Ahaot abè’it ma né Afatis abè’it; Atitus amnaut ma né Anonot amnaut; Alulut amaneot ma né Alekat amaneot; Amanekat abalbalat ma né Amnaut abalbalat; Alík’aof amliat ma né Apeän smanaf amliat. Neno nnaomát ma né nfainmát. Fai ntanhainfín ma né nlakanfín. Aim he tnekmés ma né tänsaomés he tatutan lasi Uisneno ma né toni Uisneno; he tafinib uab pah-pinan ma né molok pah-pinan tèk kanan tuis amasat ma né atu amasat nâko eke-eke ma né batan-batan neu nenô amunit ma né fai amunit neu talus amnemat ma né lutas amnemat neu tabu msòpun ma né leku msòpun talantea neno in tuän ma né fai in tuän on fefbelâ kninô ma né hanbelâ kninô.
Kedai Kebon, Yogyakarta, Funboës 2004 --------------------------------------------
Puisi Pilihan:
FLOBAMORA
Atuis: Yohanes Manhitu
Neu NTT in tuakin
Flobamora, lo kanaf alumat. Mapilî nâko kanaf amasat há: Flores, Sumba, Timor ma Alor. Pah NTT in pulau amanuatin.
Pahes nok kun in taos ma nono, pahes nok in bukae ma mninut. Nmaneo, es ka on fa es, naikan. Me NTT nfut ma näbut sin.
Tasi amanuat a-nbatas sin, ‘nuüf amnanut a-nëkâ sin; provinsi mesê es a-näbut sin. Sin nekaf mesê, ansaof mesê.
Kupang es Flobamora in usan. In kota fautputun amâtanes kun. Bale kanan to Flobamora nabuan he nänsaomesen ma nafenâ sin pah.
Flobamora, ho lof a-mmoin mubala. Ho mutua au nekak ma au smanak piuta. Au ka upnikan fa ho masam ma fomenim. Mauthe au ‘pafâ ho kanam talantea nabalbál.
SELAMAT HARI PENERJEMAHAN SEDUNIA! HAPPY INTERNATIONAL TRANSLATION DAY! FELIZ DIA INTERNACIONAL DA TRADUÇÃO!
Sem tradução, não há nenhuma historia do mundo. Without translation, there is no history of the world. Sin traducción, no hay ninguna historia del mundo. Son ada terjemahan, son ada dunia pung sejara. Ka nmuï tlakab uab, ka nmuî fa pah-pinan in piöt. Sans traduction, il n'y a pas d'histoire du monde. Sen traduko, ne ekzistas historio de la mondo. Senza traduzione, non c'è historia del mondo. Ora ono terjemahan, ora ono sejarah dunyo. Tanpa terjemahan, tidak ada sejarah dunia. Lahó tradusaun, la iha istória mundu nian. Sine translatio, historia mundi non est.
---L. G. Kelly (2004)
(The other sentences in eleven languages are translated from the English version by Yohanes Manhitu, 30 September 2016). Carpe diem!
Image: Front cover of Tagore's "Gitanjali (Song Offerings)" in the Dawan language, translated by Yohanes Manhitu (Diandra Kreatif, 2019)
I wish you welcome to my blog, which contains many things about me and my works. I hope you will enjoy the reading. Please don't hesitate to write me if necessary. Thanks a lot for visiting.
Simply click the picture to read about the blogger
Contact the Author/Blogger (Please use your real name and email. OK? Thank you!)
